Toàn văn Sứ điệp của Đức Giáo hoàng Phaolô VI gửi các phụ nữ:

SỨ ĐIỆP CỦA ĐỨC GIÁO HOÀNG PHAOLÔ VI GỬI CÁC PHỤ NỮ

1. Và giờ đây chúng tôi ngỏ lời cùng các chị em phụ nữ, những người thuộc mọi hoàn cảnh: những người con, những người vợ, những người mẹ và những góa phụ. Chúng tôi cũng hướng về các chị em, những trinh nữ thánh hiến và những phụ nữ độc thân: các chị là một nửa của đại gia đình nhân loại rộng lớn!

2. Như chị em biết, Giáo hội tự hào vì đã tôn vinh và giải phóng phụ nữ, vì đã làm cho, qua dòng lịch sử và trong sự đa dạng về tính cách, sự bình đẳng thực chất của phụ nữ với nam giới được tỏa sáng.

3. Nhưng giờ đã đến, giờ đã đến, khi ơn gọi của phụ nữ đã hoàn thành trọn vẹn; khi trong xã hội phụ nữ đã có được một tầm ảnh hưởng, một sự toả sáng và một quyền mà trước đây chưa từng có.

4. Chính vì thế, trong thời điểm mà nhân loại đang trải qua sự biến đổi sâu sắc như vậy, những phụ nữ thấm nhuần tinh thần Tin Mừng có thể làm rất nhiều để giúp nhân loại không sa sút.

5. Các chị luôn được ban cho, như tình yêu cội nguồn, khả năng chăm sóc mái ấm gia đình. Các chị hiện diện trong sự huyền nhiệm khởi đầu sự sống. Các chị mang đến niềm an ủi trong khi phải chia ly vì cái chết. Khi kỹ thuật của chúng ta đang có nguy cơ trở nên vô nhân, các chị hòa giải con người với sự sống. Và trên hết, chúng tôi xin các chị hãy canh chừng tương lai của nhân loại. Hãy ngăn chặn bàn tay của con người, trong một khoảnh khắc điên rồ, tìm cách hủy diệt nền văn minh nhân loại.

6. Các chị là những người vợ, người mẹ, những nhà giáo dục đầu tiên của nhân loại trong gia đình, hãy truyền lại cho con cái những truyền thống của cha ông, đồng thời chuẩn bị cho chúng một tương. Các chị luôn nhớ rằng, qua con cái, người mẹ thuộc về tương lai mà chính bà có thể sẽ không được thấy.

7. Và các chị, những phụ nữ độc thân, các chị có thể hoàn thành trọn vẹn ơn gọi của mình trong tinh thần hiến dâng. Xã hội kêu gọi các chị từ khắp nơi. Và chính các gia đình cũng không thể sống nếu thiếu sự hỗ trợ của những người sống đời độc thân.

8. Các chị, trước hết, những trinh nữ thánh hiến, trong một thế giới mà lòng ích kỷ và việc chạy theo khoái lạc muốn chi phối mọi luật lệ, các chị hãy là những người gìn giữ sự trinh khiết, vô vị lợi và lòng đạo đức. Chúa Giêsu, Đấng đã ban cho tình yêu hôn nhân trọn vẹn ý nghĩa, cũng đã đề cao sự từ bỏ tình yêu nhân loại này, khi sự từ bỏ đó được thực hiện vì Tình Yêu vô biên và để phục vụ mọi người.

9. Các chị em, những người đang trong thử thách, cuối cùng, các chị, những người đứng dưới chân thập giá theo hình ảnh Đức Maria, các chị là những người trong lịch sử đã nhiều lần ban cho những người nam sức mạnh để chiến đấu đến cùng, để làm chứng thậm chí đến mức tử đạo, một lần nữa hãy giúp họ tìm lòng can đảm trong những công cuộc lớn lao, cùng với sự kiên nhẫn và ý thức về nguồn gốc khiêm nhường.

10. Các chị em, những người biết cách làm cho chân lý trở nên ngọt ngào, dịu dàng, dễ đón nhận, các chị hãy dấn thân làm cho tinh thần của Công đồng này thấm nhập vào các tổ chức, trường học, các mái ấm gia đình và đời sống hàng ngày.

11. Các chị em phụ nữ trên toàn thế giới, dù là Kitô hữu hay không phải Kitô hữu, những người được trao phó sứ vụ gìn giữ sự sống trong thời khắc lịch sử trọng đại này, các chị có trách nhiệm cứu lấy hòa bình thế giới!

_______________

Nội dung bài viết của nữ thần học gia Serena Noceti:

Ngày 8/12/1965, tại quảng trường Thánh Phêrô, vào cuối Thánh lễ trọng thể bế mạc Công đồng Vatican II, đã diễn ra một cử chỉ đơn sơ nhưng hết sức ý nghĩa: việc công bố và trao bảy sứ điệp được gửi đến bảy nhóm người khác nhau, qua đó Công đồng mong muốn thiết lập hoặc đào sâu hơn cuộc đối thoại trong giai đoạn hậu Công đồng vừa diễn ra.

Bên cạnh những sứ điệp gửi đến các nhà lãnh đạo, các khoa học gia và trí thức, các nghệ sĩ, người lao động, bệnh nhân và giới trẻ, còn có một sứ điệp được gửi đến phụ nữ, và được trao cho ba phụ nữ, đại diện cho “một nửa của đại gia đình nhân loại”. Gần sáu mươi năm trôi qua kể từ buổi công bố công khai ấy, một biến cố mà ở một khía cạnh nào đó có thể xem là việc tái đọc những gì Công đồng đã khẳng định, và hôm nay, hơn bao giờ hết, chúng ta được mời gọi đọc lại ý nghĩa của cử chỉ ấy và nội dung của Sứ điệp này.

Một việc trao mang tính biểu tượng

Mỗi Sứ điệp được một hồng y đọc bằng tiếng Pháp, bên cạnh ngài là hai nghị phụ khác của Công đồng, và sau đó được trao cho một đại diện của nhóm mà sứ điệp được gửi đến, cùng với hai đại diện khác của nhóm. Trong trường hợp Sứ điệp gửi đến Phụ nữ, những người liên quan đặc biệt quan trọng: văn kiện được đọc bởi Đức Hồng y Léon Etienne Duval, Tổng Giám mục Algiers, một người của đối thoại, dấn thân mạnh mẽ vào tiến trình hòa bình ở Algeria sau cuộc xung đột giành độc lập. Ngài được hai giám mục là những nhân vật chủ chốt trong Công đồng Vatican II tháp tùng: Tổng Giám mục J. Döpfner của Munich (một trong bốn điều phối viên của Công đồng) và Tổng Giám mục Raul Silva Henriquez của Santiago, Chile. Sứ điệp được trao cho bà Laura Carta Segni, phu nhân của ông Antonio Segni, nguyên Tổng thống Cộng hòa Ý; một người vợ và người mẹ tận tâm, đã ở bên chồng trong thời gian ông lâm bệnh dẫn đến việc từ chức sớm, đồng thời là một phụ nữ tận tụy phục vụ những người nghèo, với tư cách là một Quý bà Bác Ái ở Sassari và trong các hiệp hội phụ nữ Công giáo.

Nhiều nét lý tưởng của phụ nữ Kitô được nêu trong Sứ điệp đã được bà Laura Segni thể hiện. Bà được tháp tùng bởi hai trong số hai mươi ba dự thính viên Công đồng: bà Marie-Louise Monnet người Pháp, và bà Luzia Alvarez Icaza người Mexico. Bà Monnet dấn thân trong hoạt động mục vụ môi trường và là người thúc đẩy các hiệp hội và tổ chức cho sự tham gia và đào tạo giáo dân nam nữ làm chứng, bà là phụ nữ đầu tiên bước vào đại sảnh Công đồng.

Bà Alvarez Icaza đã tham dự Công đồng cùng với chồng, trong vai trò là điều phối viên các chương trình và hiệp hội mục vụ gia đình (lúc đó bà là mẹ của 11 người con) và đã có những đóng góp sáng tạo quan trọng trong việc soạn thảo chương về hôn nhân và gia đình trong Gaudium et Spes .

Tầm quan trọng của các nhân vật được chọn cho thấy ý hướng muốn mở ra (hoặc tiếp tục) một cuộc đối thoại được cho là cần thiết: “Giáo hội” mong muốn điều đó, và ở đây chúng ta đã nhận thấy một hạn chế đầu tiên; chúng ta nói về Giáo hội nhưng lại nghĩ đến hàng giáo phẩm, bởi vì phụ nữ không phải là những người xa lạ và nằm ngoài thân mình Giáo hội. Thật vậy, họ là “một nửa trong số đông đảo này”. Nhưng ở đây, họ là những người tiếp nhận, chứ không phải là người đối thoại, của các giám mục và linh mục, những người vốn được xem là tiếng nói của Giáo hội. Cần lưu ý rằng đây là ba phụ nữ giáo dân: trong số những dự thính viên, có mười người là tu sĩ, nhưng không ai tham gia vào việc trao Sứ điệp, mặc dù Sứ điệp có đề cập rõ ràng đến “các trinh nữ thánh hiến”.

Một cách đọc truyền thống

Sứ điệp trình bày hoàn cảnh sống của nhiều nhóm phụ nữ khác nhau – những người con trong gia đình, những người vợ, những người mẹ, những góa phụ, trinh nữ thánh hiến, phụ nữ độc thân – và ngay từ lần đọc đầu tiên đã thấy rõ ràng rằng điểm chính, nếu không muốn nói là duy nhất, chính là động lực gia đình như một không gian dành riêng cho phụ nữ. Một sự cường điệu hóa khả năng chăm sóc sự sống, dệt nên những mối quan hệ hòa bình của phụ nữ, làm lu mờ mọi tiềm năng sáng tạo khác của họ trong lĩnh vực lời nói và hành động công khai, mà chính các văn kiện của Công đồng Vatican II, chẳng hạn Gaudium et spes, đã bắt đầu mở ra, và trước đó Đức Gioan XXIII đã long trọng nhìn nhận là “dấu chỉ của thời đại” trong Pacem in terris. Quan điểm của văn kiện vẫn mang cái nhìn khuôn mẫu và truyền thống. Phụ nữ bị giới hạn trong không gian của gia đình, trong vai trò chăm sóc và hỗ trợ nam giới; còn nam giới được trao cho vị trí tiên phong trong các hoạt động công cộng trên thế giới.

Thế giới đương đại bị phán xét một cách gay gắt (khác xa với quan điểm của Gaudium et Spes ), coi đó là một nơi đầy xung đột và khủng hoảng, có nguy cơ suy đồi và rơi vào chủ nghĩa tương đối, bị đánh dấu bởi lòng ích kỷ và ý muốn tự hủy hoại của nam giới, đối lập với sự tôn vinh quá mức tiềm năng của người vợ và người mẹ. Trong khi đó, không có sự tự phê bình nào đối với một Giáo hội đã loại trừ, gạt ra bên lề và làm phụ nữ im lặng, và trong nhiều thế kỷ đã ủng hộ sự yếu đuối, bất lực và mong manh của phái nữ. Trái lại, lại khẳng định rằng Giáo hội trong suốt lịch sử luôn công nhận phẩm giá bình đẳng của phụ nữ và thúc đẩy việc giải phóng của họ. Sứ điệp gửi đến phụ nữ vẫn chưa hoàn toàn nắm bắt được những hiểu biết sâu sắc về đổi mới và cải cách xuất hiện từ Công đồng Vatican II: đó là một cách đọc lại thiếu toàn diện, đưa trở lại vùng an toàn của một nền nhân học mang tính bổ túc giữa nam và nữ, và trong bối cảnh đã được thiết lập rõ ràng của các vai trò xã hội khuôn mẫu, được biện minh trên cơ sở tôn giáo trong nhiều thế kỷ.

Sáu mươi năm sau, ngày nay những lời trong Sứ điệp vang lên xa lạ với những trải nghiệm của hầu hết phụ nữ (ví dụ cách văn kiện nói về phụ nữ độc thân), và cũng xa rời bài học lớn về Giáo hội học của Công đồng.

Việc đọc lại những lời này hôm nay cho phép chúng ta nhận ra ngay lập tức sự thay đổi sâu sắc đã diễn ra trong Giáo hội Công giáo. Tiếng nói của phụ nữ đã có được vị thế công khai, một tiếng nói giàu chuyên môn, chứa đựng hiểu biết Kinh Thánh và thần học; là tiếng nói được đánh dấu bằng uy tín đã đạt được và ngày càng được công nhận khi vấn đề về vai trò quyền bính và lãnh đạo của phụ nữ trong Giáo hội đang được đặt ra một cách rõ ràng và đôi khi can đảm. Hôm nay, chúng ta có thể thực sự tuyên bố một cách chắc chắn những lời trong Sứ điệp: “Giờ đã đến, giờ đã đến, khi ơn gọi của phụ nữ được nên trọn vẹn trong sự viên mãn; khi trong xã hội mà phụ nữ có được một tầm ảnh hưởng, một sự toả sáng và một quyền mà trước đây chưa từng có trước đây”.

Hôm nay, chúng ta nhận ra tính chưa hoàn thiện của tầm nhìn nhân học và thần học lấy nam giới làm trung tâm; chúng ta nhận ra những vết thương mà nền văn hóa và cơ cấu gia trưởng gây ra cho toàn thể thân mình Giáo hội, chứ không chỉ riêng cho phụ nữ. Và trên hết, chúng ta nhận ra sức mạnh của sự thay đổi đã diễn ra trong việc đón nhận tầm nhìn về Giáo hội như là dân Thiên Chúa bao gồm và phổ quát, như được trình bày một cách khái quát trong Văn kiện Chung kết của Thượng Hội đồng Giám mục 2021-2424. Tuy nhiên, chúng ta nhận ra rằng phần lớn sự phản kháng đối với hành trình xây dựng một Giáo hội hiệp hành gồm cả nam lẫn nữ lại được diễn đạt bằng những ngôn từ tương tự như những khuôn sáo trong Sứ điệp gửi Phụ nữ của Công đồng.

Sứ điệp kêu gọi phụ nữ dấn thân để “thấm nhuần tinh thần của Công đồng vào các tổ chức, trường học, gia đình và đời sống hằng ngày”: điều không thể phủ nhận, đã thực sự xảy ra; phụ nữ – được xem là “những đối tác không được nghĩ đến” của Công đồng – đã đón nhận tầm nhìn Giáo hội học của Công đồng và góp phần làm cho tầm nhìn này sống động và thiết yếu trong nhiều bối cảnh khác nhau, kể cả những nơi trong nhiều thế kỷ vốn chỉ dành riêng cho giáo sĩ, như các khoa thần học hay Giáo triều Roma. Đã đến lúc không còn coi phụ nữ là một nhóm yếu thế cần được hỗ trợ để hướng tới sự hòa nhập hơn nữa: phụ nữ và nam giới, cùng nhau, là và làm nên Giáo hội. Do đó, đã đến lúc hợp tác để xây dựng một Giáo hội công bằng, bao gồm cả về ngôn ngữ, thực hành và các tương quan về giới.

Việc đọc lại văn kiện này cho chúng ta thấy những bước tiến đã đạt được trong sáu mươi năm qua, nhưng đồng thời – nhờ sự năng động mục vụ và cách thức truyền đạt của văn kiện – cũng gợi lại cho chúng ta sức mạnh của trực giác và mong muốn canh tân.

Mary Ngọc Yến

Chuyển ngữ từ: Nguyệt san Phụ nữ Giáo hội Thế giới của Báo Quan sát viên Roma