Quan điểm Kitô giáo về tác động của AI trên sự thật

AI có thể thay đổi cách chúng ta tiếp cận và diễn giải thông tin, nhưng nó không bao giờ được phép đảo ngược nỗ lực tìm kiếm sự thật của chúng ta.

Trong thời đại mà trí tuệ nhân tạo có thể tạo ra hình ảnh, video và thậm chí là giọng nói siêu thực, thì những sự thật hằng ngày (và chính khái niệm về sự thật) có nguy cơ bị bóp méo. Điều gì sẽ xảy ra khi mắt và tai của chúng ta không còn đáng tin cậy nữa? Thông điệp gần đây của Tòa Thánh là Antiqua et Nova (Sự Khôn ngoan vừa cổ xưa vừa mới mẻ) đã nêu ra những câu hỏi cấp bách về tác động của AI đối với sự thật và kêu gọi mọi người  thêm tích cực dấn thân xây dựng trách nhiệm đạo đức trong kỷ nguyên số.

Gia tăng lừa dối do AI tạo sinh

Từ các deepfake tạo hình như thật đến các bài báo do AI tạo sinh, công nghệ đã giúp cho sự dối trá được tạo ra và phát tán dễ dàng hơn bao giờ hết. Nếu thông tin sai lệch đã luôn là một thách đố, AI càng làm cho vấn đề này thêm nghiêm trọng bằng cách khiến cho sự lừa dối gần như không thể phát hiện được. Một bài phát biểu giả mạo của một nhà lãnh đạo thế giới, một video tin tức ngụy tạo, hoặc thậm chí là một cuộc trò chuyện được mô phỏng bằng AI có thể thao túng dư luận và làm xói mòn lòng tin vào các thể chế. Nếu chúng ta không thể phân biệt được đâu là thật và đâu là giả, thì bản thân sự thật sẽ trở thành nạn nhân.

Văn kiện Antiqua et Nova cảnh báo về cuộc khủng hoảng đang gia tăng này, khi nói rằng AI có nguy cơ làm méo mó “mối quan hệ của chúng ta với người khác và với thực tế”. Khi sự thật trở nên khó nắm bắt, xã hội sẽ phải chịu thiệt hại: nền dân chủ suy yếu, niềm tin vào báo chí mất dần và các mối quan hệ của con người trở nên mong manh dễ tan vỡ.

Đức Giáo Hoàng Phanxicô cũng đã lên tiếng về vấn đề này, cảnh báo về thế giới kỹ thuật số, nơi lời nói dối lan truyền nhanh hơn sự thật và sự lừa dối có thể được sử dụng như một công cụ quyền lực.

Sự thật là một nghĩa vụ đạo đức

Đối với các Kitô hữu, sự thật không chỉ đơn thuần là tính chính xác, mà đó chính là một nghĩa vụ đạo đức. Khi tuyên bố: “Thầy là con đường, là sự thật, và là sự sống” (Ga 14:6), Chúa Giêsu đã làm cho sự thật trở thành trung tâm của thế giới quan Kitô giáo. Giáo lý Công giáo dạy rằng sự trung thực là điều thiết yếu cho phẩm giá con người, và sự hòa hợp xã hội (Giáo lý 2468). Trong thời điểm mà những điều sai trái do AI tạo sinh có thể thao túng cảm xúc và quan điểm, các tín hữu được mời gọi giữ gìn sự thật với sự cảnh giác cao độ.

Điều này có nghĩa là luôn phải biết phân định, thận trọng trước những gì chúng ta nhận được và chia sẻ trực tuyến, đồng thời yêu cầu những nhà sáng tạo kỹ thuật số phải chịu trách nhiệm. Phải nhận ra rằng sự thật không chỉ liên quan đến việc thông tin mà còn là sự chính trực. Giáo hội nhắc nhở chúng ta rằng: truyền thông có trách nhiệm – ăn rễ sâu trong sự trung thực và tôn trọng người khác – là điều cần thiết cho một xã hội chính trực.

Chúng ta có thể bảo vệ sự thật trong thời đại AI không?

Chúng ta có thể làm gì để chống lại sự lừa dối do AI điều khiển?

Trước hết, giáo dục có vai trò rất quan trọng. Trường học, đại học và cộng đồng tôn giáo phải giúp mọi người phát triển kỹ năng tư duy phản biện để đặt câu hỏi về nguồn thông tin và xác minh thông tin.

Thứ hai, phải ưu tiên phát triển AI có đạo đức. Các công ty kỹ thuật phải chịu trách nhiệm để bảo đảm rằng công cụ của họ không bị sử dụng để phát tán những lời nói dối, và các chính phủ phải thiết lập các chế tài để ngăn chặn việc sử dụng AI như vũ khí chống lại sự thật.

Cuối cùng, các Kitô hữu được kêu gọi trở thành chứng nhân của sự thật, không chỉ trong việc chống lại những điều sai trái, mà còn trong việc chủ động thúc đẩy sự trung thực, công lý và tính minh bạch trong các tương tác cá nhân và kỹ thuật.

Phải dấn thân bảo vệ sự thật cách mạnh mẽ hơn bao giờ hết, trong một thế giới có những ứng dụng AI thách thức khả năng tin tưởng vào những gì chúng ta nhìn thấy.

Như văn kiện Antiqua et Nova nhắc nhở chúng ta, công nghệ phải phục vụ nhân loại, chứ không phải làm suy yếu nhân loại. AI có thể thay đổi cách chúng ta tiếp cận và diễn giải thông tin, nhưng nó không bao giờ được phép đảo ngược nỗ lực tìm kiếm sự thật của chúng ta. Trách nhiệm bảo vệ sự thật cuối cùng không nằm ở máy móc, mà nằm ở chính chúng ta.

Nguyễn Lộc & Biên Chính (TGPSG) biên dịch từ Aleteia

Nguồn: tgpsaigon.net