Vào lúc 3 giờ sáng tại Roma, khi hầu hết thành phố chìm trong giấc ngủ dưới ánh đèn đường và tiếng chuông xa vọng, một người dùng có tên “Robert” đang tích lũy điểm kinh nghiệm (XP) trên ứng dụng Duolingo. Trong vòng bốn mươi tám giờ, ngài đã đạt được 30.000 XP — một con số đủ ấn tượng để làm sáng rực các chủ đề bàn luận trên Reddit và thu hút sự chú ý của giới truyền thông Công giáo. Sau đó, sự thật được hé lộ: tên người dùng, @DrPrevost, trùng khớp với tên của vị đang ngồi trên Ngai Tòa Phêrô — Đức Giáo Hoàng Lêô XIV.

Tờ Catholic Herald là một trong những cơ quan truyền thông đầu tiên ghi nhận mối liên hệ đó, chỉ ra rằng hoạt động ban đầu của tài khoản cho thấy các bài học tiếng Đức và sau đó là tiếng Ý. Thời điểm cũng có vẻ trùng khớp: sau hơn một năm không hoạt động, tài khoản đột nhiên sống lại, với các phiên học đêm khuya tương ứng với giờ giấc của một vị Giáo hoàng nổi tiếng là người ngủ ít.

Đối với một vị Giáo Hoàng đã làm thế giới ngạc nhiên bằng những cử chỉ khiêm nhường và những khoảnh khắc hài hước, hình ảnh ngài lướt qua các màn hình Duolingo — bị truy đuổi bởi chú cú xanh nghiêm khắc của ứng dụng — có vẻ phù hợp một cách kỳ lạ.

Nhưng hoài bão ngôn ngữ này không phải là vô cớ. Đức Hồng y Robert Prevost trước đây, người đã trải qua nhiều thập kỷ tại Peru trong vai trò là vị thừa sai Dòng Augustinô, và sau đó phục vụ với vị trí Bộ trưởng Bộ Giám mục, nổi tiếng với kiến thức gần như bách khoa về các ngôn ngữ. Thông thạo tiếng Anh, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Pháp và tiếng Ý, ngài đã hiểu được tiếng Đức từ lâu — dù theo giới quan sát Vatican cho rằng ngài hiếm khi nói tiếng Đức. Bây giờ, rõ ràng là ngài đang thay đổi điều đó.

Lời chào công khai của Đức Giáo hoàng dành cho những khách hành hương người Đức trong Thánh Lễ bế mạc Ngày Giới trẻ Thế giới mùa hè vừa qua — được cất lên bằng một câu “Guten Morgen!” rõ ràng, tự tin — có lẽ phần nào nhờ vào các bài luyện tập của Duolingo. Người ta gần như có thể hình dung ra thông báo bật trên điện thoại của ngài chỉ vài giờ trước: “Ngài đã duy trì chuỗi học 30 ngày liên tiếp. Tiếp tục nhé, Đức Thánh Cha!”

Điều tưởng chừng như một sự tò mò không đáng quan tâm lại có ý nghĩa sâu sắc hơn trong bối cảnh giáo hội hiện nay. Nỗ lực học tiếng Đức trở lại của Đức Lêô XIV diễn ra vào thời điểm mối tương quan giữa Roma và Đức vẫn còn nhạy cảm. “Con đường Đồng nghị” (Synodal Way), tiến trình cải cách đầy tham vọng và gây tranh cãi của Đức, đã tạo ra căng thẳng cả về thần học và khoảng cách ngôn ngữ giữa các vị chức trách của Vatican và các giám mục Đức. Một số nhà quan sát gợi ý rằng, việc thông thạo ngôn ngữ có thể là cách Đức Giáo Hoàng bắc nhịp cầu nối cho khoảng cách đó về mặt cá nhân — và mang tính biểu tượng.

Học ngôn ngữ, xét cho cùng, từ lâu đã là một dấu chỉ đặc trưng của sự thấu cảm truyền giáo. Đức Thánh Cha nói được sáu thứ tiếng hiểu rằng mỗi từ ngữ không chỉ chứa đựng đặc điểm ngữ pháp; nó chứa đựng cả một thế giới. Khi còn là giám mục, ngài đã từng nói: “Học một ngôn ngữ là học cách người khác hy vọng.”

Không ai đoán được Đức Thánh Cha đang cày các bài học về “Sở hữu cách” (Genitive Case) hay “Đối thoại lịch sự” (Polite Conversation). Nhưng điều rõ ràng là những dấu vết kỹ thuật số của tài khoản @DrPrevost đã khiến cộng đồng mạng thích thú — một sự pha trộn bất ngờ giữa sự thánh thiện và văn hóa meme. Một người dùng Reddit đùa rằng: “Hãy tưởng tượng việc bỏ lỡ chuỗi học Duolingo và làm Đức Giáo Hoàng thất vọng.”

Có lẽ câu chuyện này ít nói về công nghệ mà nói nhiều hơn về tính liên tục: một mục tử sẵn sàng tiếp tục học hỏi, dù là từ một chú cú hoạt hình. Trong một thời đại chia rẽ, hình ảnh Đức Thánh Cha nghiên cứu động từ tiếng Đức trong những giờ phút tĩnh lặng của bình minh giống như một phép ẩn dụ nhỏ nhưng rực sáng — rằng giao tiếp, chứ không phải lên án, vẫn là ngôn ngữ mà ngài đã chọn.

Tri Khoan

Chuyển ngữ từ: zenit