Sự hiệp nhất của Giáo hội và thẩm quyền của các Hội đồng Giám mục, theo phong cách ngày càng mang tính hiệp hành, là những chủ đề được thảo luận vào chiều hôm qua và sáng nay, 15 và 16 tháng 10, trong các phiên làm việc tại Hội trường Phaolô VI của Khóa họp thứ hai Thượng Hội đồng về hiệp hành. Trong khi đó, vai trò của những chuyên gia thần học và giáo luật trong khóa họp thứ hai này, cùng với tầm quan trọng của việc phân định giữa các đề xuất của những tham dự viên để đạt được sự đồng thuận giúp Giáo hội tiến bước, lắng nghe Chúa Thánh Thần, là trọng tâm của các phát biểu của bốn khách mời tại buổi họp báo hôm nay dành cho các nhà báo tại Văn phòng Báo chí Tòa Thánh.

Những đề xuất đầu tiên từ báo cáo của các nhóm ngôn ngữ

Ông Paolo Ruffini, Bộ trưởng Bộ Truyền thông và Chủ tịch Ủy ban Thông tin, cùng với bà Sheila Pires, Thư ký Ủy ban, đã báo cáo về tiến độ của phiên họp. Kể từ hôm qua, khi có 328 người tham dự, “chúng tôi đang thảo luận về phần cuối của Tài liệu Làm việc, và các nhóm nhỏ hơn cùng với các báo cáo viên của các nhóm ngôn ngữ đã làm việc để có thể trình bày một số đề xuất đầu tiên về các vấn đề cần giải quyết,” ông Ruffini cho biết. Và sáng nay, với 347 người tham dự, những báo cáo này đã được trình bày.

Thế giới kỹ thuật số và các giáo xứ

Tại Hội trường Phaolô VI, Bộ trưởng nhấn mạnh rằng “Giáo hội ngay từ đầu đã gắn liền với thành phố, những nơi mà Giáo hội hiện diện, dưới sự dẫn dắt của giám mục trong mối quan hệ mật thiết với địa phương.” Đồng thời, cũng đã nói rằng “Giáo hội phải hiện diện trong thế giới kỹ thuật số” khi đối diện với “những nguy hiểm hiện hữu.” Từ các nhóm thảo luận, “sự chú ý đến các giáo xứ như là nơi gặp gỡ đã được nhấn mạnh,” ông Ruffini tiếp tục, “nhưng cũng cần có sự sáng tạo và tưởng tượng, để mở rộng phạm vi của Giáo hội sang những lĩnh vực khác,” chẳng hạn như chính trong môi trường kỹ thuật số. Ngoài ra, cũng được nhấn mạnh “sự cần thiết phải xác định và củng cố các cơ cấu hiệp hành đã tồn tại, qua sự trao đổi các ân ban giữa các Giáo hội địa phương và các Giáo hội cấp châu lục.” Liên quan đến các Hội đồng Giám mục, phiên họp đã nói rằng “chúng thúc đẩy sự hiệp thông, nhưng có lẽ cần phải xác định rõ hơn vị thế của chúng.”

Vai trò hiệp hành của các Hội đồng Giám mục

Ông Ruffini cũng cho biết “đại hội đã thảo luận chủ đề về việc có nên chuyển giao thẩm quyền tín lý cho các Hội đồng Giám mục hay không, và tầm quan trọng của việc khám phá vẻ đẹp của các nền văn hóa đa dạng, tuy nhiên không thể tự nó tồn tại độc lập.” Ngoài ra, ông còn cho biết, “đã có những cuộc thảo luận về các Hội đồng Giám mục cấp châu lục như là nơi thích hợp để xây dựng tính hiệp hành ở cấp châu lục” và “về cách phát huy vai trò của các Hội đồng Giám mục như là cấp độ trung gian trong tính hợp đoàn.” Những người phát biểu đều đồng thuận, Bộ trưởng Bộ Truyền thông lưu ý, về “tầm quan trọng của việc duy trì sự hiệp nhất của Giáo hội.”

Thừa tác vụ Phêrô phục vụ sự hiệp nhất

“Chúng tôi đã nói về thừa tác vụ của Đức Giáo hoàng trong thời kỳ toàn cầu hóa,” ông Ruffini tiếp tục, “và về sự phục vụ của ngài đối với sự hiệp nhất, không chỉ của Giáo hội Công giáo mà còn đối với các Kitô hữu khác, cũng như vai trò là thẩm quyền luân lý và tinh thần cao nhất.” Khi xác định các chủ đề thảo luận và các ưu tiên, các tham dự viên đã bắt đầu từ “các Hội đồng Giám mục trong chiều kích hiệp hành và truyền giáo: bản chất thần học, thẩm quyền và chức năng trong các lĩnh vực tín lý, phụng vụ, mục vụ, kỷ luật và hành chính.” Tóm lại, câu hỏi đặt ra là “làm thế nào để tái cấu trúc sự tham gia theo chiều hướng truyền giáo trong một bối cảnh chuyển đổi của thời đại, đối diện với các hiện tượng di chuyển của con người, văn hóa và môi trường kỹ thuật số.” Ngoài ra, còn có câu hỏi về “làm thế nào để kết hợp giữa tính hiệp hành, tính hợp đoàn và quyền tối thượng; vai trò của Giáo triều Rôma dưới ánh sáng của Tông hiến Praedicate Evangelium; Thượng Hội đồng phổ quát, các hội nghị giáo hội cấp châu lục, các Thượng Hội đồng và các công đồng địa phương.” Các chủ đề tiếp theo sẽ bao gồm: “các tiêu chí để xác định sự phân quyền lành mạnh và sau đó là Giáo hội của các Giáo hội, việc trao đổi các ân ban, cấu trúc giữa địa phương và toàn cầu, tính bổ trợ và các Giáo hội sui iuris – tự trị biệt lập.”

Loan báo Tin Mừng cho thế giới văn hóa

Trong bài phát biểu của mình, bà Sheila Pires đã nhấn mạnh, trong số nhiều chủ đề, sự quan tâm đến việc loan báo Tin Mừng cho thế giới văn hóa có thể làm cho các giáo xứ trở nên sống động hơn, với nhận thức rằng tất cả chúng ta đang ở trong vùng đất truyền giáo và vai trò của các cộng đoàn nhỏ cơ bản. Để kết luận, bà Pires nói rằng, “Thượng Hội đồng đã làm nổi bật sự cần thiết phải thích ứng với những thay đổi văn hóa và kỹ thuật số, thúc đẩy một Giáo hội hiệp hành và truyền giáo hơn: cuộc thảo luận đã nhấn mạnh đến hiệp nhất của đức tin và khả năng của Giáo hội trong việc đối phó với những thách đố của thời đại.”

Bốn vị khách mời tại buổi họp báo

Tại bàn thuyết trình, lần lượt phát biểu là linh mục người Ý Dario Vitali, điều phối viên nhóm các chuyên gia thần học của Thượng Hội đồng, giáo sư Giáo hội học tại Đại học Giáo hoàng Gregorian; linh mục người Tây Ban Nha José San José Prisco, giáo sư Giáo luật và trưởng khoa tại Đại học Giáo hoàng Salamanca, thuộc Hiệp hội Các Linh mục Giáo phận, chuyên gia về đào tạo và ơn gọi; Klára Antonia Csiszàr, sinh ra ở Romania nhưng là trưởng khoa Thần học và phó hiệu trưởng tại Đại học Công giáo Linz, Áo; và cuối cùng là linh mục người Úc Ormond Rush, nhà cố vấn thần học cho Văn phòng Tổng Thư ký của Thượng Hội đồng, giáo sư tại Đại học Công giáo Úc ở Brisbane.

Công trình chung của bốn nhóm thần học gia

Trong bài phát biểu của mình, linh mục Dario Vitali nhấn mạnh rằng nhiệm vụ của bốn nhóm ngôn ngữ thần học mà ngài điều phối (Anh, Pháp, Tây Ban Nha-Bồ Đào Nha, Ý) là “đọc lại các đề xuất của Thượng Hội đồng để nắm bắt những yếu tố đồng thuận đang xuất hiện” và đưa ra các báo cáo chung chỉ ra “cho những người soạn thảo tài liệu cuối cùng các yếu tố hội tụ và những vấn đề còn vướng mắc.” Trong hành trình của một Giáo hội lắng nghe Chúa Thánh Thần, điều quan trọng là sự đồng thuận, không cần tìm kiếm hay nhấn mạnh các yếu tố bất hòa. Cha Vitali giải thích thêm, “nhiệm vụ của các thần học gia chúng tôi là nhận ra loại đồng thuận đang chín muồi trong hội đồng, để văn bản phù hợp với những gì đã được chia sẻ giữa những tham dự viên và với những gì Chúa Thánh Thần đang chỉ dẫn cho Giáo hội.” Công việc của bốn nhóm ngôn ngữ là một ví dụ về phong cách hiệp hành, cha nhấn mạnh, là kết quả của sự hợp tác giữa các nhà thần học, bắt đầu từ năm 2021, cùng với hành trình hiệp hành. Trong khi ở các Thượng Hội đồng trước đây, các nhà thần học làm việc riêng lẻ với Văn phòng Tổng Thư ký của Thượng Hội đồng.

Các nhà giáo luật và các đề xuất của Thượng Hội đồng

Linh mục José San José Prisco, thành viên của Ủy ban Giáo luật Thượng Hội đồng, nhớ lại rằng công việc của các chuyên gia giáo luật trong thượng hội đồng này là một sự hợp tác chặt chẽ với các nhà thần học, “trong khi trước đây Thần học và Giáo luật thường đi trên hai đường song song.” Cha nhấn mạnh tầm quan trọng của sự bổ trợ, làm việc cùng nhau. Các công việc của Thượng Hội đồng, cha tiếp tục, chủ yếu liên quan đến “cuốn thứ hai của Bộ Giáo luật, nói về Dân Chúa.” Ủy ban của các chuyên gia giáo luật được thành lập để đáp ứng một nhu cầu đến từ các tham dự viên: một nhóm chuyên gia giáo luật sẽ đồng hành và đánh giá các đề xuất của Thượng Hội đồng, “nhằm xác định khả năng sửa đổi hoặc đưa ra những quy định mới có thể cải thiện Giáo luật, cả của Giáo hội Latinh và Đông phương.”

“Giai điệu của tính hiệp hành” trong các diễn đàn

Nhà thần học mục vụ Klára Antonia Csiszàr nhấn mạnh tầm quan trọng của đóng góp thần học từ các Diễn đàn, những đóng góp này “liên quan đến việc hiểu biết người khác và cho phép điều chỉnh nền văn hóa hiệp hành trong Giáo hội.” Năm ngoái, sau khi kết thúc các phiên họp của Thượng Hội đồng, có người đã chỉ ra rằng “thần học chưa nhận được nhiều sự chú ý,” nhưng trong các Diễn đàn thần học-mục vụ, theo bà Csiszàr, “ngày nay thần học đã học được vai trò của mình trong Giáo hội hiệp hành, và đóng góp vào phong cách hiệp hành.” Đây là những cuộc gặp gỡ “giúp điều chỉnh giai điệu nền tảng của tính hiệp hành, thần học về Dân Chúa.” Vì cộng đồng khoa học thần học, bà kết luận, “muốn hỗ trợ sự ra đời của một Giáo hội hiệp hành.”

Những câu trả lời cho việc loan báo Tin Mừng trong bối cảnh mới

Nhà thần học Úc, linh mục Ormond Rush, trong kỳ họp Thượng Hội đồng 2023, đã đưa ra một suy tư thú vị về khái niệm truyền thống sống động: “mạc khải sống động không chỉ là những chân lý bất biến mà là một cuộc đối thoại liên tục giữa Thiên Chúa và nhân loại”. Trong bài phát biểu của mình, cha giải thích rằng trong Khóa họp thứ hai này, Giáo hội đang đi sâu vào “quá trình truyền thống sống động của Giáo hội, để làm mới lại sứ điệp của Tin Mừng.” Cha nhấn mạnh thần học có nhiệm vụ giúp Giáo hội loan báo sứ điệp của Thiên Chúa đến mọi người, lắng nghe cả sensus fidei – cảm thức đức tin của mỗi người. Theo cha Rush, Giáo hội ngày nay phải giải thích “những dấu chỉ, dụ ngôn, và cách mà Chúa Giêsu kết nối với thế kỷ 21.” Với sự trợ giúp của thần học, “cũng nhờ Công đồng Vatican II, vốn vẫn là ánh sáng cho chúng ta.” Cha kết luận, biết cách đọc các dấu chỉ thời đại “là điều cốt yếu để có một hiểu biết mới về tầm nhìn của Thiên Chúa về cuộc sống con người ngày nay. Cần có những câu trả lời mới để giúp Giáo hội loan báo Tin Mừng một cách thuyết phục trong những bối cảnh mới mà Giáo hội đang sống”.

Thẩm quyền về tín lý của các giám mục và các Hội đồng Giám mục

Khả năng phân cấp các thẩm quyền tín lý cho các Hội đồng Giám mục, việc nghiên cứu và phê duyệt các sửa đổi trong giáo luật, và vai trò của các thần học gia là những chủ đề chính được các nhà báo đề cập. Cha Vitali nhắc lại rằng “ngay cả tài liệu được coi là hạn chế nhất về việc chuyển giao các chức năng tín lý” từ trung tâm đến ngoại vi, “tức là Tự sắc Apostolos Suos của Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II, năm 1998, thực sự khẳng định ở số 21 rằng ‘các giám mục là những người thầy đích thực và chính thức về đức tin đối với các tín hữu được giao phó cho họ chăm sóc,’ và xác định rõ thẩm quyền của họ, chẳng hạn như việc chăm lo việc xuất bản các sách giáo lý cho địa phương của họ, dĩ nhiên sau khi được ‘Toà Thánh phê chuẩn.’ Hơn nữa, trong Tông hiến Praedicate Evangelium của Đức Giáo hoàng Phanxicô cũng có một điều khoản quan trọng theo hướng này.” Do đó, cha Vitali nhấn mạnh rằng “mặc dù không thể tín điều, những các giám mục vẫn có thể giải quyết mọi vấn đề liên quan đến tín lý, luôn cẩn thận hành động trong sự hiệp thông với Đức Thánh Cha.”

Cập nhật các quy định giáo luật

Cha José San José Prisco đã nhấn mạnh rằng, từ quan điểm giáo luật, “có thể sẽ có một số đổi mới.” Thực tế, một số điểm – bao gồm các hội đồng mục vụ hoặc hội đồng kinh tế, hoặc các cơ quan yêu cầu sự hợp tác tích cực giữa các mục tử, tu sĩ và giáo dân – “mà Thượng Hội đồng đã đạt được sự đồng thuận, sẽ được trình lên Đức Giáo hoàng trong tài liệu cuối cùng, và có thể sẽ được cập nhật vào mùa hè tới.” Trong khi đối với những vấn đề khác, “sẽ phải thận trọng hơn, vì cần có tham vấn thêm.”

Dù chưa đồng thuận về một số vấn đề, cuộc thảo luận vẫn chưa khép lại

Có những câu hỏi, đặc biệt là từ quan điểm thần học, có lẽ sẽ không có câu trả lời dứt khoát trong Thượng Hội đồng này, chẳng hạn như các vấn đề về giới tính hoặc các thừa tác vụ dành cho phụ nữ. “Nhưng điều chúng ta luôn cần xem xét,” cha Rush giải thích, “là khả năng thu thập sự đồng thuận. Nếu không có sự đồng thuận về một số vấn đề, điều đó có nghĩa là cuộc thảo luận cần tiếp tục, chứ không phải là đã kết thúc mãi mãi.” Cha Vitali cũng đồng ý, nhấn mạnh rằng “Thượng Hội đồng đưa ra các chỉ dẫn về hướng đi, được thể hiện qua sự đồng thuận,” và rằng cần phải phân biệt “giữa thẩm quyền và uy tín của Thượng Hội đồng với bổn phận tự do nghiên cứu của các thần học gia, điều này có thể dẫn đến một sự đồng thuận trong tương lai.”

Một tài liệu cuối cùng dễ hiểu cho mọi người

Điều mà “rất rõ ràng và được các nghị phụ của Thượng Hội đồng lưu tâm” – ông Ruffini nhấn mạnh – là sự chú ý đến ngôn ngữ: “chúng ta đều ý thức rằng mình được mời gọi để soạn thảo một tài liệu cuối cùng, không chỉ để trình lên Đức Giáo hoàng, mà còn phải dễ hiểu đối với toàn thể dân Chúa.” Nói về kinh nghiệm của mình, linh mục Csiszár đã nhấn mạnh tầm quan trọng mà thần học đang đảm nhận trong Thượng Hội đồng, cũng như trong “việc trao đổi các ân ban” giữa các truyền thống và kinh nghiệm của Châu Âu phương Tây và phương Đông. “Điều quan trọng là luôn nhớ đến sensus fidei – cảm thức đức tin,” nhằm “biến đổi giáo lý thành thực hành và đề cao vai trò đồng hành cũng như bảo vệ nhân phẩm mà Giáo hội có thể đảm nhận đối với dân Chúa.” Về vấn đề này, linh mục Rush – dẫn chứng Công đồng Vatican II – đã nhấn mạnh rằng “mạc khải là một cuộc đối thoại liên tục giữa Thiên Chúa và nhân loại,” và các thần học gia “có thể giúp Giáo hội tiếp tục truyền thống sống động của mình.”

Tâm Bùi (TGPSG)

Chuyển ngữ từ: vaticannews.va/it

Nguồn: tgpsaigon.net